OPIS KOMPOZYTORA: Siergiej Rachmaninow

Siergiej Rachmaninow

Sergiej Rachmaninow urodził się w Siemionowie, w okręgu niżnonowogrodzkim w Rosji 20 marca (według kalendarza juliańskiego — czyli tzw. starego porządku), a więc 1 kwietnia według kalendarza gregoriańskiego. Pierwsze muzyczne kroki stawiał pod okiem matki, absolwentki klasy fortepianu w konserwatorium w Petersburgu. Później sam został wychowankiem tej uczelni, a rodzina przeniosła się do Petersburga. Po kilku latach nauki Rachmaninow został wysłany do Moskwy, by w tamtejszym konserwatorium kontynuować naukę gry na fortepianie u Aleksandra Silotiego. Uczył się też harmonii (u Antona Arenskiego) i kontrapunktu (u Sergieja Taniejewa) — przedmiotów niezbędnych dla przyszłego kompozytora. W wieku 15 lat Rachmaninow napisał swoje pierwsze kompozycje — Scherzo w stylu Mendelssohna i kilka utworów na fortepian, pracował także nad swoją pierwszą operą zatytułowaną Esmeralda, której jednak nigdy nie ukończył. W 1892 roku odbyła się premiera I Tria elegijnego Rachmaninowa, a na zakończenie konserwatorium przedstawił publiczności jednoaktową operę Aleko, za którą otrzymał najwyższą ocenę i złoty medal na zakończenie studiów. Miał wówczas niespełna 20 lat. Po zakończeniu oficjalnej edukacji skupił się na komponowaniu. W kolejnych latach powstało m.in. słynne fortepianowe Preludium cis-moll, a także Pieśni op. 4 i 8 i II trio elegijne poświęcone pamięci zmarłego Piotra Czajkowskiego. To nazwisko w kontekście twórczości Rachmaninowa będzie miało wielkie znaczenie, a Rachmaninow, choć działający w XX wieku, stanie się jednym z największych kontynuatorów romantycznej tradycji rosyjskiej, wbrew panującym modom i muzycznym rewolucjom, które wstrząsnęły muzyką europejską w pierwszych dekadach XX stulecia. W styczniu 1895 roku Rachmaninow rozpoczął pracę nad dziełem, które w negatywny sposób zaważyło na jego życiu. Podjął się wyzwania skomponowania symfonii — gatunku, który był kwintesencją zdobyczy XIX wieku. Prawykonanie odbyło się dwa lata później — w marcu 1897 roku i zakończyło się katastrofą. Orkiestrę prowadził nieprzygotowany i nie w pełni dysponowany Aleksander Głazunow, a krytycy nie zostawili na młodym kompozytorze suchej nitki. To dramatyczne wydarzenie przygniotło Rachmaninowa do tego stopnia, że nie był w stanie komponować przez 3 lata. Wybawieniem z opresji było wsparcie rosyjskiego przemysłowca Sawwy Mamontowa, który zaangażował Rachmaninowa jako dyrygenta do jego Moskiewskiej Opery Prywatnej. Powrót do komponowania zapewniła mu jednak dopiero kuracja odbyta pod okiem Nikolaja Dahla — rosyjskiego lekarza stosującego w terapii hipnozę. Po trzyletnim milczeniu Rachmaninow powrócił jako kompozytor w wielkim stylu, pisząc swój największy przebój czyli II Koncert fortepianowy c-moll. Prawykonanie było sukcesem i szybko powstały kolejne znakomite utwory — m.in. Sonata na wiolonczelę i fortepian, a kilka lat później II Symfonia i opera Francesca da Rimini, w 1909 roku III Koncert fortepianowy (uchodzący za jeden z najtrudniejszych utworów tego gatunku, jakie kiedykolwiek powstały) i mroczna, znakomita kompozycja orkiestrowa zatytułowana Wyspa umarłych, a w 1915 roku wielkie dzieło na chór mieszany a cappella Nieszpory Całonocne czuwanie. Po sukcesie II Koncertu fortepianowego Rachmaninow ułożył sobie także życie osobiste, ożenił się i wraz z żoną i dwiema córkami wiele czasu spędzał w odziedziczonej rodzinnej posiadłości w Iwanowce.